Kể từ khi ra đời, UEFA Nations League hay còn gọi là giải bóng đá các quốc gia châu Âu đã thu hút sự chú ý không nhỏ từ giới chuyên môn lẫn người hâm mộ. Tuy nhiên, giải đấu này cũng vấp phải nhiều ý kiến trái chiều, từ thể thức đến tính cần thiết trong bối cảnh các đội tuyển quốc gia đã có quá nhiều trận đấu trong năm. Vậy Nations League là gì? Giải đấu này có ý nghĩa ra sao trong hệ thống thi đấu của UEFA? Hãy cùng fixexpo.org tìm hiểu rõ hơn qua nội dung sau.
Giải bóng đá Nations League là gì?
UEFA Nations League là một giải đấu quốc tế giữa các đội tuyển nam thuộc các liên đoàn thành viên của UEFA. Giải được tổ chức hai năm một lần, nhằm thay thế các trận giao hữu quốc tế vốn thường thiếu sức cạnh tranh và ít hấp dẫn người xem. Thay vì chỉ thi đấu mang tính thử nghiệm, các đội tuyển giờ đây sẽ tranh tài trong một hệ thống phân hạng rõ ràng, với mục tiêu giành danh hiệu và các suất tham dự vòng play-off Euro hoặc World Cup.
Giải đấu thường được tổ chức vào các kỳ tập trung đội tuyển quốc gia do FIFA quy định, không ảnh hưởng đến lịch thi đấu vòng loại Euro hay World Cup. Một ví dụ điển hình là ở Euro 2020, trong số 24 đội tham dự vòng chung kết, chỉ có 20 đội được xác định qua vòng loại, 4 suất còn lại được phân chia thông qua vòng play-off của UEFA Nations League.
Lịch sử hình thành UEFA Nations League
Quá trình đề xuất ý tưởng
Ý tưởng về một giải đấu thay thế cho loạt trận giao hữu đã được nhắc đến vào tháng 10 năm 2013 bởi chủ tịch Liên đoàn bóng đá Na Uy, Yngve Hallén. Ông xác nhận rằng UEFA đang bàn thảo sơ bộ về một giải đấu mới quy tụ toàn bộ các đội tuyển quốc gia châu Âu. Mục tiêu là tăng tính cạnh tranh, đồng thời đảm bảo các đội tuyển đều có cơ hội thi đấu với lịch trình rõ ràng, hợp lý hơn.
Sự phê duyệt chính thức
Tháng 3 năm 2014, tổng thư ký UEFA khi đó là Gianni Infantino đã nhấn mạnh tính khả thi của Nations League. Ông cho rằng việc thay thế các trận giao hữu bằng một giải đấu có phân hạng sẽ giúp nâng cao chất lượng chuyên môn, giảm thiểu tình trạng các đội mạnh phải thi đấu với đối thủ yếu trong những trận không mang nhiều ý nghĩa.
Đến cuối tháng 3 cùng năm, tại Đại hội UEFA lần thứ 38 ở Kazakhstan, toàn bộ 54 liên đoàn thành viên đã nhất trí thông qua đề xuất thành lập UEFA Nations League. Lúc đó, Kosovo vẫn chưa trở thành thành viên UEFA nên không tham gia biểu quyết.
Thể thức thi đấu của Nations League
Cách chia hạng và lên xuống hạng
Ban đầu, 55 đội tuyển quốc gia được chia thành 4 hạng đấu: A, B, C và D. Các đội trong từng hạng sẽ được phân thành các bảng nhỏ, thi đấu vòng tròn để xác định đội nhất bảng và đội cuối bảng. Các đội đầu bảng có cơ hội thăng hạng, trong khi đội xếp cuối phải xuống hạng. Riêng ở League A, các đội nhất bảng sẽ lọt vào vòng chung kết để tranh ngôi vô địch.
Cụ thể:
- League A và B: mỗi hạng có 12 đội
- League C và D: mỗi hạng có 16 đội
Từ mùa giải 2020–21, số đội trong mỗi hạng đã được điều chỉnh để cân bằng hơn:
- League A, B, C: mỗi hạng có 16 đội
- League D: chỉ còn 7 đội
Liên kết với Euro và World Cup
Một điểm đặc biệt là UEFA Nations League có ảnh hưởng trực tiếp đến việc giành vé dự Euro và World Cup. Những đội không vượt qua vòng loại chính thức vẫn có cơ hội giành vé qua các trận play-off của Nations League. Cách làm này được đánh giá là tăng tính hấp dẫn cho giải đấu và tạo thêm động lực cho các đội tuyển yếu hơn.
Tuy nhiên, cũng có luồng ý kiến cho rằng Nations League khiến các đội mạnh bị thiệt thòi vì các đội yếu lại có thêm con đường để góp mặt ở những giải đấu lớn, điều vốn dĩ trước đây không dễ đạt được.
Thời gian tổ chức và hệ thống mùa giải
Cách tổ chức một mùa Nations League
Mỗi mùa giải UEFA Nations League kéo dài trong hai năm, chia làm hai giai đoạn:
- Giai đoạn 1: diễn ra từ tháng 9 đến tháng 11 năm chẵn, là vòng bảng.
- Giai đoạn 2: tổ chức vào tháng 6 năm lẻ tiếp theo, là vòng chung kết (chỉ áp dụng với League A).
Tại vòng chung kết, bốn đội nhất bảng của League A sẽ thi đấu bán kết, tranh hạng ba và chung kết để xác định nhà vô địch.
Vòng play-off đi Euro hoặc World Cup
Sau khi vòng loại Euro hoặc World Cup kết thúc, UEFA sẽ sử dụng kết quả Nations League để xác định các suất còn lại cho vòng play-off. Nếu đội đứng đầu bảng đã giành vé trực tiếp hoặc suất play-off qua vòng loại chính thức, quyền tham dự sẽ được chuyển cho đội kế tiếp trong bảng đấu hoặc đội từ hạng dưới gần nhất.
Cơ chế này đảm bảo các suất còn lại được phân bổ hợp lý, đồng thời tạo động lực thi đấu cho cả những đội bị loại sớm.
Trường hợp đặc biệt
Ở mùa 2022–23, thời gian thi đấu vòng bảng được dời sang tháng 6 và tháng 9 do World Cup lần đầu tiên tổ chức vào mùa đông. Đây là điều chỉnh đặc biệt nhằm không làm gián đoạn lịch thi đấu quốc tế vốn đã rất dày đặc.
Tranh cãi quanh UEFA Nations League
Mối lo về thể lực cầu thủ
Dù mục tiêu ban đầu là thay thế trận giao hữu thiếu hấp dẫn, nhưng UEFA Nations League lại bị chỉ trích vì tạo thêm áp lực thi đấu cho cầu thủ. Nhiều HLV và ngôi sao đã công khai phản đối giải đấu này, cho rằng nó khiến họ phải thi đấu quá nhiều, trong khi thời gian nghỉ ngơi gần như không có.
Tính công bằng trong hệ thống
Một số ý kiến khác cũng cho rằng hệ thống play-off của Nations League khiến các đội yếu được ưu ái hơn so với đội mạnh, phá vỡ sự cạnh tranh công bằng vốn có của các giải đấu lớn như Euro hay World Cup.
Kết luận
UEFA Nations League là một bước đi mới mẻ trong việc tổ chức thi đấu cấp độ đội tuyển tại châu Âu. Với mục tiêu thay thế các trận giao hữu bằng những cuộc so tài chính thức và cạnh tranh hơn, giải đấu này mang lại nhiều giá trị nhất định. Tuy nhiên, bên cạnh mặt tích cực, Nations League vẫn tồn tại không ít tranh cãi về tính cần thiết, ảnh hưởng tới sức khỏe cầu thủ và sự công bằng trong cơ hội dự giải lớn.
Tương lai của giải đấu vẫn còn là dấu hỏi lớn, nhưng rõ ràng UEFA đang nỗ lực tạo ra những thay đổi nhằm phát triển bóng đá châu Âu theo hướng bền vững và hấp dẫn hơn.